In dagblad Trouw van 9 januari jl. staat een artikel met de kop ‘We ontwikkelen ons kapot’. Het stuk gaat over hoe werkenden steeds meer op zichzelf teruggeworpen zijn en door voortdurende ontwikkeling moeten zorgen dat ze net zo goed of beter zijn dan anderen. We zijn daardoor continu in concurrentie met elkaar, moeten daarnaast onze eigen arbeidsvoorwaarden regelen en in het algemeen is het ieder voor zich. Dat zorgt voor grote druk en is wellicht een belangrijke oorzaak voor burn-out. De geïnterviewde filosofen in het artikel benoemen de noodzaak om het collectief weer een plek te geven op de arbeidsmarkt. Toen de vakbond vocht voor goede werkomstandigheden klonk de stem van werknemers luider en werden belangen van allen beter behartigd, aldus het artikel. Nu is er wellicht een andere vorm nodig, maar wel samen en niet langer zó individueel. Ik denk dat dit inderdaad belangrijk is.
Een krachtige collectieve aanpak haalt druk van individuele schouders. Samen bereiken we meer.
Toevallig lees ik op dit moment ‘The Will to Meaning’ van Viktor Frankl. Hoewel dat boek al vijftig jaar oud is, heeft het een zeer actuele boodschap. Frankl zegt dat een manier van leven waarin individuen vooral op hun persoonlijke ontwikkeling en belangen gericht zijn, spanning geeft. Zelfactualisatie (werken aan jezelf) is niet de ultieme bestemming van de mens. Het zal uiteindelijk zorgen voor een gevoel van leegte. Want, zo schrijft Frankl, de mens heeft een ‘wil tot betekenis’. Mensen willen van betekenis zijn voor hun omgeving en voor anderen. Dat geeft ons leven zin.
Zin vind je niet in jezelf. Zin vind je buiten jezelf.
Frankl schrijft dat je maar om je heen hoeft te kijken om te zien waar jij aan bij kunt dragen. Dat kan dichtbij zijn: een collega die wel wat hulp kan gebruiken, een buurvrouw die haar boodschappen niet kan doen of een natuurgebied dat bescherming nodig heeft.
De zienswijze van Frankl vind ik mooi aansluiten bij de oproep om aandacht voor het collectief te vergroten. Daarvoor moeten we namelijk ook de blik naar buiten richten. Dan kunnen we samen een betere arbeidsmarkt voor iedereen realiseren.
Als we dat doen, krijgen we een niet alleen een betere wereld, we krijgen zin op de koop toe.
Heidi Jansen
