Als je geen onderzoek doet naar zingeving, heb je het gemakkelijk. Je hanteert gewoon je eigen definitie. Niets aan de hand, het leven is eenvoudig. Die tijd is voorbij als je eenmaal met een promotieonderzoek start. Dan is niets meer vanzelfsprekend. Dus loop ik me nu ongans te denken over wat zingeving is. In de literatuur kwam ik vele visies tegen en ik bedacht me dat jullie het wellicht interessant vinden om daar eens iets over te horen. Hieronder vier visies op een rijtje. De laatste is van mijzelf, want het is niet alleen de bedoeling dat ik elke kijk op zingeving ken, nee, ik moet er zelf ook nog een idee over hebben.
Mocht je niet in verwarring willen raken en was je blij met je eigen kijk op zingeving: lees niet verder!
Crystal Park, klinisch psychologe ziet zingeving als coping strategie. Ze schrijft ‘zingeving is het verzoenen van ons wereld- of zelfbeeld met de realiteit’. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Stel dat je de overtuiging hebt dat ‘goede werknemers niet ontslagen worden’ en je vindt jezelf een goede werknemer, maar wordt toch ontslagen, dan heb je een zingevingsvraag. Je wereldbeeld klopt niet meer.
Vanuit de existentiële psychologie zegt Viktor Frankl dat de mens een ‘wil tot betekenis heeft’. We willen ons inzetten voor een betekenisvol doel. Zingeving gaat dan vooral om motivatie. Dat betekent bijvoorbeeld dat het hebben van werk dat je als zinloos beschouwt, jou een zingevingsvraag geeft. Interessant vond ik dat Frankl de wil tot macht en geld ziet als een verstoring van de wil tot betekenis. Als je betekenis in je leven hebt, dan kun je macht en geld relativeren en worden dat geen doelen op zich. Maar dit terzijde.
René Gude, filosoof, had een wat bredere op vatting van zingeving, namelijk ‘zin is de gemoedstoestand waarin je bent als je zinnen geprikkeld zijn, je zintuigen het schone waarnemen, je volzinnen betekenis hebben en je zinvolle doelen voor ogen hebt’. Of je dat allemaal tegelijk moet hebben voordat je zin ervaart, weet ik niet zeker, maar dat lijkt me een hele klus. Als je hier vanuit gaat, dan ontstaan zingevingsvragen als je het niet fijn hebt op je werk, er niet naar jouw verhaal geluisterd wordt en je niet meer weet waar je het voor doet.
En waar kom ik op?
Mijn (voorlopige) definitie is: ‘zingeving is het je verbonden weten met je omgeving en je gemotiveerd voelen om een bijdrage te leveren aan die omgeving’. Met verbondenheid wil ik de relationele dimensie van zingeving aangeven. Ergens bij horen en je gesteund voelen, bedoel ik ermee. In mijn kijk op zingeving ben je de ontvangende én de reikende hand. Met het je ‘gemotiveerd voelen om een bijdrage te leveren’ bedoel ik dat je opmerkt wat nodig is en je geroepen voelt iets te gaan doen. Je bent dan van betekenis en dat geeft zin.
Heidi Jansen
Park, Crystal L. 2016. “Meaning Making in the Context of Disasters.” Journal of Clinical Psychology, nr. 72: 1234–46.
Frankl, Viktor. 1969. The Will to Meaning. Foundations and Applications of Logotherapy. New York: Penguin Group.
Steenhuis, Peter Henk. 2016. Werk Verzetten. Zingeving Volgens René Gude. Leusden: ISVW Uitgevers.
