Over Werk en Zingeving geef ik regelmatig lezingen. Vaak voor HR-managers, coaches en loopbaanadviseurs. In de lezing bespreek ik onder andere de rol van de Human Potential Movement voor onze zinbeleving. De Human Potential Movement is een beweging die na de tweede wereldoorlog wijd verbreid raakte. De pyramide van Maslow maakt duidelijk wat de kern van dat gedachtengoed is: het hoogste doel van de mens is ‘zelfrealisatie’. Dat wil zeggen dat je door persoonlijke ontwikkeling geluk en zelfvervulling bereikt. Veel coachingsprogramma’s en trainingen zijn gebaseerd op dit denken.
Het probleem met deze beweging is dat ze uitgaat van een maakbare wereld en een maakbaar zelf. Je hebt bijna de plicht om het beste uit jezelf te halen, anders ben je een loser. Als je er niet in slaagt om de beloofde zelfrealisatie te bereiken ligt dat aan jezelf, want dan heb je nog niet de juiste mindset. Tijd voor nog meer coaching en werken aan jezelf dus.
Een tweede probleem is dat het ons ‘zelf’ centraal zet en het is maar de vraag of zingeving te ervaren is door in je eentje gelukkig en vervuld te zitten zijn. Dat lijkt me nogal egocentrisch. De filosoof Charles Taylor schreef hierover in zijn boek ‘Bronnen van het zelf’. We werken aan een perfect zelf en gaan voorbij aan de grote imperfecties van de wereld, zegt hij (beetje vrij vertaald door mij). Alsof het er niet toe doet hoe het anderen vergaat. De afgelopen week stond er een opiniestuk over Mindfulness in de Volkskrant met de titel ‘Kauwen op een rozijn helpt echt niet tegen uitbuiting en onderbetaling’. De strekking van het stuk komt overeen met wat Charles Taylor schrijft.
Zingeving is juist te vinden in relatie met anderen en met je omgeving. Je ervaart zin door bij te dragen aan wat ertoe doet en door te merken dat je er voor anderen toe doet.
‘Moet je dan helemaal niet meer aan jezelf werken? Als ik zelf niet goed in mijn vel zit, kan ik toch niets voor anderen betekenen?’
Dit soort vragen roept mijn lezing op. Mijn antwoord is dan: ‘Natuurlijk mag je aan jezelf werken. Leer vooral nieuwe vaardigheden als je dat leuk vindt en je daardoor bijblijft op de arbeidsmarkt, leer je anders te gedragen als je door je gedrag steeds in de problemen komt. Maar pas op met een eenzijdige focus op zelfrealisatie. Het is een bodemloze put die gevoed wordt door de gedachte dat het nu niet goed genoeg is en dat het mogelijk is om je altijd gelukkig te voelen.
Dat is niet wat leven is. Ongeluk, somberheid, twijfel, het hoort er allemaal bij.
En die vraag over iets voor anderen betekenen als je niet goed in je vel zit…….: je bent prima in staat om iets voor een ander te betekenen als je niet goed in je vel zit, je hoeft niet helemaal áf te zijn voor je iets voor je je omgeving kunt betekenen. Dat is namelijk het beste excuus om niets te doen. En daar wordt niemand gelukkig van.
