Wat is levenskunst? Het valt me op dat een levenskunstenaar nooit wordt beschreven met woorden als ‘geslaagd’, ‘succesvol’ of ‘rijk’. Misschien zijn sommige levenskunstenaars dat wel, maar het zijn niet de kenmerken die we als eerste noemen. Levenskunst heeft niet zoveel met geld te maken. Woorden die eerder in verband gebracht worden met levenskunst zijn ‘genieten, niet afhankelijk zijn van materiële zaken, vrijheid, liefde voor het leven, buiten de gebaande paden durven gaan.’
Misschien is het mijn calvinistische achtergrond, maar ik raak vaak geïnspireerd door mensen die zich van God nog gebod iets aantrekken, helemaal hun eigen weg gaan én leuke, wijze mensen zijn. Dat noem ík levenskunstenaars.
Maar vraagt levenskunst wel zo’n leven vol lef en eigenzinnigheid?
In de loop der tijd las ik heel wat boeken over dit thema. Twee daarvan las ik meerdere malen. De eerste is van Tom Hodgkinson en heet ‘How to be free?’. Hodgkinson maakt in dit boek gehakt van heilige huisjes als de vaste baan, een eigen huis en de consumptiemaatschappij. Hij leeft in een gehuurde boerderij op het Engelse platteland, houdt van zijn moestuin, speelt ukelele, verdient wat geld met schrijven en moedigt aan om zo relaxt mogelijk te leven.
Het tweede boek over levenskunst dat mij bijbleef, is van Daniël Klein en heet ‘De wijsheid van een tandeloze glimlach’. De Amerikaan Klein schreef dit boek op een Grieks eiland en doorspekt zijn verhaal over levenskunst met verhalen over de mensen van dat eiland en met de levenswijsheden van diverse filosofen. Hij schrijft met humor en diepgang.
Wat beiden gemeen hebben is dat ze, via verschillende wegen, uiteindelijk tot dezelfde conclusie komen: goed leven (levenskunst) heeft volgens hen vooral te maken met genieten van kleine, dagelijkse dingen én met goed gezelschap. Vriendschappen vormen volgens beiden de basis voor een goed leven.
Joep Dohmen, in ons land een bekende schrijver over levenskunst (één van zijn boeken heet ‘Over levenskunst’) komt ook al tot dezelfde conclusie. Aan het einde van je leven zijn het vriendschappen die er toe doen. Niet je geld of je aanzien, maar de kwaliteit van de vriendschapsrelaties.
Het gaat dus niet om een eigenzinnig leven, maar om samen zijn. Dat is toch een stuk haalbaarder voor de gewone sterveling. We hoeven geen inspirerend buitenbeentje of bohémien te zijn. Levenskunst zit in de relaties die we met elkaar hebben. De gesprekken die we voeren, de humor, de liefde en loyaliteit. Dáár komt levenskunst op neer.
Om terug te komen bij mijn beginvraag: een ‘levenskunstig’ leven kan vele vormen hebben, aan de basis ligt de verbinding die we met elkaar hebben in vriendschappen.
Heidi Jansen
De wijsheid van een tandeloze glimlach, Daniël Klein
How to bee free?, Tom Hodgkinson
Over levenskunst, Joep Dohmen
