Het tweede spoor in re-integratie is bedoeld om tijdig kansen en mogelijkheden te ontdekken en in de praktijk te brengen, binnen de kaders van de wet. Op zich een mooi uitgangspunt, maar in de praktijk gaat het vaak anders, merken we. Vooral bij een tweesporentraject. Dan ervaren mensen het nog vaker als stressvol dan dat het ‘gewone’ tweede spoor al is, de systeemwereld en de leefwereld botsen regelmatig. ‘Twee sporen, tegelijk? Hoe dan?’ vragen veel mensen zich af. Regelmatig raken ze het spoor bijster.
Mag het ietsje meer zijn?
Als een medewerker re-integreert, is dat vaak in eigen werk of in ander werk binnen dezelfde organisatie (het eerste spoor). Als na een jaar verzuim en re-integratie volledig herstel binnen drie maanden niet zeker is, wordt naast het eerste spoor vaak ook het tweede spoor gestart. Dat is conform de Wet verbetering poortwachter.
De bedoeling vanuit die wet is zorgzaam. Het bereidt mensen tijdig voor op alternatief duurzaam en passend werk, voor als de re-integratie eerste spoor uiteindelijk anders verloopt dan gehoopt en gewenst. Dan pas starten met oriënteren op een plan B, zorgt voor een gat en dat kan invloed hebben op de kansen op de arbeidsmarkt, met bijbehorende financiële risico’s voor de medewerker op langere termijn. Tot zover de theorie.
Tweede spoor is vaak ook rouwen, en dat kost tijd
In de praktijk hebben we te maken met mensen en hun gevoel. Mensen die onverwacht en ongewild in een situatie terecht zijn gekomen waarin ze geconfronteerd worden met het kostbare verlies van gezondheid. Regelmatig is er sprake van gevoelens van rouw en verlies. Vaak kost het moeite en energie om überhaupt te accepteren dat er sprake is van minder mogelijkheden dan voorheen. Het toekomst- en wereldbeeld schudt. Zingevingsvraagstukken drijven naar de oppervlakte en vragen om tijd en aandacht.
Het begrijpen en in de praktijk brengen van een tweesporentraject, kost veel tijd, moeite en energie . Energie die mensen vooral in de re-integratie van hun eigen werk willen steken. Voor hen voelt het vaak alsof daar de meeste kansen liggen. En vaak is dat ook zo.
Een mens is meer dan zijn werk
Naast de re-integratie in het eerste én tweede spoor zijn er ook nog de overige sociale rollen die mensen in hun leven vervullen. Die ook veranderen door de ontstane situatie en daardoor extra energie kosten. Hoe verdeel je je beschikbare energie? Het één lijkt voortdurend ten koste te gaan van het ander. Velen ervaren het tweede spoor als belemmerend voor het eerste spoor en in hun herstel. Dat levert stress op en stress kost nog meer energie. Praktisch gezien zijn er dan nog de interventies op het gebied van gezondheid die ook tijd en aandacht vragen. Als professional is het belangrijk om mensen zo te begeleiden dat ze niet het spoor bijster raken. En daarmee hun herstel of re-integratie eerste spoor belemmeren.
Re-integreren is voor iedereen anders
Ik hoef volgens mij niet uit te leggen waarom het voor mij zo de moeite waard is om mensen hierin mensgericht en deskundig te begeleiden en op eigen wijze te laveren binnen de kaders van de wet. Met altijd de vraag voor ogen wat bijdraagt en wat zinvol is voor deze specifieke deelnemer. Dat verdient elk mens in situaties als deze en geeft veel voldoening en betekenis.
Misschien mag het wel ietsje minder
Het recept van een op de leefwereld gerichte begeleiding, rekening houdend met het systeem, is altijd maatwerk en bestaat uit bezinnen, balanceren, relativeren, betekenis zoeken, afstemmen, experimenteren en buiten kaders denken en doen. Zo draagt het traject bij aan alle aspecten van het leven, focust het op werk én voorkomt stress waar mogelijk. Want die stress kan niet de bedoeling zijn van een tweesporentraject in het bijzonder of het tweede spoor in het algemeen.
Het tweede spoor zou vooral moeten gaan over rust en ruimte creëren voor herstel, heroriëntatie vanuit een nieuw perspectief, nieuwsgierigheid aanwakkeren, kansen en mogelijkheden omarmen en ontdekken hoe en waar je van betekenis kunt blijven. Op het werk en daarbuiten. Mét financieel perspectief. Daar is tijd, geduld en liefdevol vasthouden aan een betekenisvol doel voor nodig.
Begeleid je mensen in het tweede spoor en wil je tips voor een persoonlijke begeleiding, gericht op zingeving en betekenis? Neem dan contact op met mij, leuk om eens te sparren als professionals onderling!