Wat betekent zingeving voor jou?, die vraag stel ik aan bijna iedereen waar ik mee in gesprek kom. Die vraag blijkt niet zomaar te beantwoorden en de antwoorden verschillen nogal. De een heeft het dan over situaties waarin zingevingsvragen aan de orde komen, zoals verlies en ziekte. Een ander heeft het over dingen doen waar hij zin in heeft, zoals vakantie en sport. Weer een ander noemt de wens om van betekenis te zijn voor anderen. En nog weer anderen hebben het over tevreden zijn met je leven.
Allemaal hebben ze gelijk. Zingeving heeft veel kanten.
Als ik een kern uit alle antwoorden destilleer, dan is zingeving het een plek kunnen geven aan onbegrijpelijke en nare gebeurtenissen in je leven, aan inspirerende doelen werken en van betekenis zijn voor de wereld om ons heen.
Zingeving zat een poos lang in het verdomhoekje. Te vaag, te zweverig en alleen iets voor mensen die op zoek waren naar spiritualiteit. Sinds kort is dat niet meer zo. In onderzoek naar werk komt het steeds vaker naar voren. We zoeken betekenis in ons werk. We willen werken aan een doel dat ertoe doet. In werk waarin je direct met mensen werkt, zoals zorg en onderwijs, ligt zin voor het oprapen. Maar zin is te vinden in elk bedrijf. Een dakpannenmaker zorgt voor comfortabel wonen, een fietsenmaker voor sportieve recreatie en een bakker voor (een deel van) ons eten. Dat is allemaal betekenisvol.
Waarom we werk niet altijd als zingevend ervaren ligt aan het idee dat bedrijven alleen bestaan om geld te verdienen. Dat winstmaximalisatie het enige is dat telt.
Dat is een beperkt denkbeeld. Geld is een gevolg, geen doel.
Als een bakker alleen bakt om veel geld te verdienen dan is het in zijn belang om met zo min mogelijk (goede) ingrediënten zoveel mogelijk te bakken. Als een consultancybureau alleen bestaat om veel geld te verdienen, dan geven ze met zo min mogelijk inspanning zo vaak mogelijk advies. Dat kan een poosje goed gaan, maar uiteindelijk komt de vraag naar kwaliteit om de hoek. Wat hebben we aan dat flutbrood en aan die standaardadviezen? Als je je werk zó moet doen, kan het niet anders dan dat je gaat twijfelen aan de zin van je werk.
Niet voor niets blijkt uit steeds meer onderzoek (bijvoorbeeld van Indeed) dat we ons vakmanschap willen inzetten, aan een betekenisvol doel willen werken en trots willen zijn op wat we maken. Dát is zingevend. Je verdient dan én geld én je draagt bij aan een zinvolle wereld. Daar is niets vaag of zweverig aan.
Heidi Jansen
